Odruch noworodkowy ATOS – co warto o nim wiedzieć
Chciałabym Wam przekazać kilka słów o bardzo ważnym dla rodziców odruchu niemowlęcym, jakim jest ATOS (Asymetryczny Toniczny Odruch Szyjny). Dlaczego wiedza o tym odruchu jest istotna dla rodziców? Dlatego, że to również od nich zależy, czy dziecko bez problemu zintegruje ten odruch, czy będzie miało z tym trudności.
Zacznijmy od początku:
Co to jest ten cały ATOS?
Odruch ATOS to odruch noworodkowy i występuje już w życiu płodowym. Odruch powinien zintegrować się (wg większości publikacji specjalistycznych) do 6 miesiąca. Inne określenia na odruch ATOS to:
-odruch szermierza- ze względu na to, że dziecko przyjmuje pozycję podobną do pozycji szermierza
-odruch ATNR- od angielskiego Asymmetrical Tonic Neck Reflex
Kiedy mogę zaobserwować ten odruch?
Wtedy, kiedy dziecko zwróci głowę w bok. Odruch objawia się tym, że ręka i noga po stronie twarzy dziecka są wyprostowane, a ręka i noga po drugiej stronie ciała są zgięte. Tutaj mała ciekawostka: w szkole rodzenia praktycznie na każdych zajęciach znajdowała się osoba, która była bardzo zdziwiona, że dziecko tuż po porodzie układa głowę raz w prawo, raz w lewo, nie potrafi utrzymać głowy symetrycznie. Na tę umiejętność dziecka trzeba jednak poczekać do 3-4 miesiąca.
Po co nam ATOS?
Podczas działania odruchu, ruch głowy w bok i skierowanie wzroku w bok (w prawo lub lewo) jest połączone z ruchem ręki (odpowiednio prawej lub lewej), co ma wpływ na rozwój koordynacji oko-ręka. Dziecko uświadamia sobie, że ręka jest częścią jego ciała i ma okazję połączyć ruchy ręką z patrzeniem na nią. Dziecko ma okazję „poczuć” obie strony swojego ciała, przenieść ciężar ciała raz na prawą, raz na lewą stronę, co ma wpływ na prawidłowy rozkład napięcia mięśniowego. W leżeniu na brzuchu ATOS zabezpiecza dziecko przed pozostaniem w pozycji utrudniającej dostęp powietrza (o ile powierzchnia nie jest zbyt miękka).
Jak nie przeszkodzić swojemu dziecku w zintegrowaniu tego odruchu?
To, jak rodzice wykonują dziesiątki razy w ciągu dnia czynności pielęgnacyjne ma znaczenie dla zintegrowania odruchu ATOS… jeżeli robią to nieprawidłowo. Do najczęstszych „grzechów” rodziców noworodków i niemowląt należą:
-podnoszenie i noszenie stale w jedną stronę. Nawet jeżeli dziecko preferuje bardziej jedną ze stron, nie możemy przesadzić ze stymulacją tylko w tę „drugą” stronę. Trzeba zachować równowagę w stymulacji obu stron ciała.
-umieszczanie dziecka na długi czas w leżaczkach i fotelikach, w których znajduje się w asymetrycznej pozycji
-umieszczanie dziecka stale w miejscu gdzie po jednej stronie ma silne bodźce np. zabawki albo.. mamę, a po drugiej stronie bodźce słabe lub żadne np. ścianę.
– unikanie kładzenia dziecka na twardszych powierzchniach, na których ma szanse pracować ciałem przeciwko grawitacji. Zapadając się trudno wykonać jakikolwiek ruch
Co będzie dalej, jeżeli odruch ATOS nie zostanie zintegrowany ?
Dziecko, które nie zintegruje odruchu ATOS może mieć problemy z przekraczaniem linii środkowej, co będzie utrudniało mu lub uniemożliwiało osiąganie kolejnych kamieni milowych rozwoju. Integracja odruchu ATOS ma kluczowe znaczenie dla rozwoju umiejętności wodzenia wzrokiem w prawą i lewą stronę za przedmiotem. Brak tej umiejętności w przyszłości może skutkować problemami z pisaniem i czytaniem.
PS. Żeby było jasne: nie chcę, żebyście popadli w paranoję…Wymienione przeze mnie nieprawidłowe działania wobec dziecka zdrowego, mają wpływ na jego rozwój dopiero wtedy, gdy stosujemy je uporczywie, często, przez długi czas. Warto mieć jednak świadomość, że nasze działania wobec dziecka nie są też całkiem bez znaczenia.